«Ο άνθρωπος είναι εκείνο το τρελό ον, του οποίου η τρέλα ανακάλυψε τη λογική». (Καστοριάδης)
Η τρέλα έχει λάβει ποικίλες ερμηνείες και γενικά αντιμετωπιστεί διαφορετικά ανά εποχή. Στην αρχαιότητα και το Μεσαίωνα, θεωρήθηκε άλλοτε ως κάτι το δαιμονικό και άλλοτε ως δείγμα ιερότητας, προκαλώντας την αντίστοιχη συμπεριφορά του κοινωνικού περίγυρου. Αργότερα, οι χώροι εγκλεισμού των τρελών και τα πρώτα ψυχιατρεία, δεν απείχαν ιδιαίτερα από παραδοσιακές πρακτικές καταδίωξης/ αναχώρησης των τρελών, ένα είδος τελετουργικού εξαγνισμού, με το ακυβέρνητο Πλοίο των Τρελών, ως σύμβολό του.
Οι εφευρετικές, πλην ατελέσφορες, μέθοδοι θεραπείας – βασανισμού, συνεχίστηκαν λίγο πολύ ως σήμερα, με τους τρελούς να τοποθετούνται στο περιθώριο της κοινωνίας, να υφίστανται ένα καθεστώς διαρκούς υποτίμησης ή/ και οίκτου και εν ολίγοις να περνούν τη ζωή τους ως τα πλέον κατώτερα όντα σ’ έναν καθ’ όλα προηγμένο κόσμο.
Στον αντίποδα αυτής της παράδοσης, διάφορες μαρτυρίες, όπως το ψυχωσικό επεισόδιο του Jesse Watkins που περιγράφει ο Ronald D. Laing στο βιβλίο του Η Πολιτική της Εμπειρίας, προτείνουν ότι η τρέλα συνίσταται στην απώλεια του εγώ, ένα ταξίδι προς τα μέσα που σχετίζεται άμεσα με την αντίληψη όλων των επιπέδων της πραγματικότητας, της αναγνώρισης δηλαδή της ολότητας του ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένης μάλιστα και της ικανότητάς του για αυτοθεραπεία.
Η Αντιψυχιατρική συνδέεται με το έργο των Άγγλων ψυχίατρων Ronald D. Laing, David Cooper και Aaron Esterson. Την περίοδο 1965-1970 λειτούργησε το Kingsley Hall, του πιο γνωστού αντιψυχιατρικού ιδρύματος, με επικεφαλής τον Laing.
Στα πλαίσια της Αντιψυχιατρικής, οι ψυχώσεις/ σχιζοφρένεια είναι ανύπαρκτες καταστάσεις, ενώ ο χαρακτηρισμός κάποιου ως τρελού είναι μια κοινωνική πράξη, σχετιζόμενη με την κοινωνική συνταγή που περιλαμβάνει το σύνολο των αποδεκτών κοινωνικών ενεργειών. Σύμφωνα με αυτές, ο τρελός ταξινομείται ως τέτοιος από τους ίδιους τους συνανθρώπους του, εφόσον κρίνεται ότι εκείνοι έχουν τη νομική, ιατρική και ηθική δυνατότητα.
Ή αλλιώς:
«Η κοινωνία μας φοράει έναν ζουρλομανδύα κομφορμισμού από την ώρα που θα γεννηθούμε.
Μας «διαπαιδαγωγεί», δηλαδή μας αναγκάζει να συμμορφωθούμε στις δικές της επιθυμίες.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο οι όροι «υγεία» και «τρέλα» γίνονται ύποπτοι.»
(Laing)